ARABULUCULUK İLE İLGİLİ SIKÇA SORULAN SORULAR

ARABULUCULUK NEDİR?

Arabuluculuk; tarafların serbestçe tasarruf edebilecekleri tüm özel hukuk uyuşmazlıklarında tarafsız, bağımsız arabulucular tarafından çeşitli müzakere yöntemleri kullanılarak yürütülen ve tarafların iradeleri ile uyuşmazlığı çözmelerini hedefleyen bir alternatif uyuşmazlık çözme yöntemidir.

KİMLER ARABULUCU OLABİLİR?

Türkiye’de en az beş yıllık mesleki deneyimi olan hukuk fakültesi mezunları arabuluculuk yapabilir. Bunun için avukat olması zorunlu olmayıp hukuk fakültesi mezunu olması zorunludur. Adalet Bakanlığınca farklı zamanlarda yapılan yazılı sınavı geçen ve sicile kayıt yaptıran arabulucular Arabulucular gerekli eğitimlerini tamamladıktan sonra Adalet Bakanlığı’na bağlı olarak hizmet verebilirler.

ARABULUCULUK AVANTAJLARI NELERDİR?
Arabuluculuk dava ile hak arayışına göre çok daha pratiktir. Özellikle davada geçen süre, yargı sistemindeki usuli işlemleri için ödenen harç ve masraflar, avukatlık ücretleri, dava sonundaki kararlara tarafların etki edememesi gibi hususlar düşünüldüğünde arabuluculuk gibi esnek, masrafsız ve kısa sürede çözüm sağlayan bir çözüm sistemi çok daha avantajlıdır. Bu nedenle ülkemizde daha bilinir ve uygulanır hale gelmektedir.

Ayrıca bir önemli avantaj da Damga Vergisi konusundadır. Taraflar anlaşma belgesini icra edilebilirlik şerhi dışında başka bir resmi işlemde kullanmak isterse damga vergisi tutardan bağımsız olarak maktu ödenmektedir.

HANGİ UYUŞMAZLIKLAR ARABULUCULUK KAPSAMINDADIR?
Tarafların üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabileceği, uygulanabilmesi için mahkeme kararı gerekmeyen  tüm özel hukuk uyuşmazlıklarında arabuluculuğa başvurulabilir.

Yasa gereği dava açılmadan önce başvurulması zorunlu olan dava türleri olduğu gibi dava şartı olmayan ihtiyari olarak arabuluculukla çözüme gidilen ihtilaflar da söz konusudur. İşçi-işveren uyuşmazlıkları, ticari uyuşmazlıklar, tüketici uyuşmazlıkları ile son yargı paketi ile yasalaşan kira uyuşmazlıklarında arabulucuya başvurma dava öncesi şart koşulmuştur.

HANGİ UYUŞMAZLIKLAR ARABULUCULUĞA ELVERİŞLİ DEĞİLDİR?

Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyecekleri uyuşmazlıklar ile kamu hukukuna ve aile hukukuna ilişkin ihtilaflarda arabuluculuğa başvurulamaz. Örneğin çocuğun velayeti kamuyu ilgilendirdiğinden mahkeme kararı olmadan düzenlenemez.

Ceza yargılamasında ise arabuluculuk değil uzlaştırma kurumu düzenlendiğinden bu tür uyuşmazlıklar da arabuluculuk ile çözülemeyecektir. Tarafların arabulucuya gidemeyeceği uyuşmazlıklar ise kısaca şunlardır:

ARABULUCULUK GÖRÜŞMELERİNE KİMLER KATILABİLİR?

Arabuluculuk müzakerelerine katılanlar arabulucu, uyuşmazlığın tarafları, varsa vekilleri veya yasal temsilcileridir.

Söz konusu süreç gizlilik ilkesiyle yürütülür. Tarafların muvafakat etmesi halinde uyuşmazlığın müzakereleri sırasında bilgisine başvurulmak üzere;  bilirkişi, tercüman, mali müşavir gibi  kişiler de katılabilir.

ARABULUCULUK BAŞVURUSU NEREYE YAPILIR?

Arabuluculuk başvurusu iki şekilde yapılabilir. İlki, zorunlu veya ihtiyari arabuluculuk kapsamında olması fark etmeksizin tüm uyuşmazlıkların çözümü için ARABULUCULUK MERKEZLERİNDEN birine başvurulmasıdır. Bu başvuru sonrasında taraflar arabulucu belirleme tutanağı ile arabulucuyu görevlendirip uyuşmazlığın çözümü için görüşmelere başlanabilir.

İkincisi ise sadece dava şartı arabuluculuk kapsamındaki konularda dava açmadan önce adliyedeki Arabuluculuk bürolarından başvuru yapılmasıdır. Bu halde sicile kayıtlı arabulucular arasında sıra ve puan esasına göre dosya ataması yapılarak süreç başlamaktadır. Arabuluculuk bürosu olmayan adliyelerde başvuru sulh hukuk mahkemesine yapılır.

ARABULUCULUK MERKEZİNE BAŞVURU NASIL YAPILIR?

Arabuluculuk Merkezlerine dava şartı ve ihtiyarı arabuluculuk kapsamındaki tüm uyuşmazlıklar için başvuru mümkündür. Genellikle dava şartı arabuluculukta başvuruların adliyeden yapılması zorunluymuş gibi bilinse de bu doğru değildir. Arabuluculuk Merkezine başvuru yapılması halinde karşı taraf ile iletişime geçilir. Arabuluculuk daveti gönderilir. Eğer karşı taraf daveti kabul ederse taraflar arasında arabulucu belirleme tutanağı düzenlenir ve toplantı organize edilir. Süreç sonunda anlaşılmaması halinde bu belirleme tutanağı ile arabulucu tarafından dosya kendisine atattırılır ve sistem üzerinden anlaşmama sonucu ile dosya kapanır. Bu şekilde sonuçlandığında arabuluculuk ücreti de Bakanlıkça ödenir.

Detay Arabuluculuk Merkezi’ne Online Ön Başvuru Formu için tıklayınız.

Arabuluculuk yoluna gidilmeden dava açılırsa ne olur?

Arabuluculuk yoluna başvurulmadan ve süreç sistem üzerinde anlaşmama sonucu ile kapatılmadan dava açılırsa, dava usulden reddedilecektir.  Bu durumda dava açılmamış sayılacak ve zamanaşımı ya da hak düşürücü süreler varsa hak kaybı yaşanması muhtemel olacaktır.

Arabulucuya Başvuru İçin Bir Süre Var mı?

Arabulucuya başvuru konusunda Kanunda sadece işe iade başvurusuyla ilgili süre belirlenmiştir. 4857 sayılı İş Kanunun 20 inci maddesi uyarınca; iş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca dava açabilecektir. Bu süreç içinde arabulucuya başvurulması halinde 1 aylık hak düşürücü süre işlemez. Dolayısıyla işe iade taleplerinde, fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde arabulucuya başvurulması gerekir.

Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılması gerekir.

Arabuluculuk ne kadar sürede tamamlanır? 

İhtiyari arabuluculuk için kanun koyucular bir süre öngörmemişlerdir.

Ancak dava şartı kapsamına giren işçi işveren uyuşmazlıkları ile tüketici uyuşmazlıklarında  3+1 haftada, dava şartı kapsamına giren ticari davalarda ise 6+2 haftada arabuluculuk görüşmeleri yapılmalı ve son tutanak düzenlenmelidir.

Arabuluculuk görüşmelerine katılmazsak ne olur? 

Taraflardan birinin geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilir ve bu taraf iş mahkemesinde dava açılması halinde kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin (dava avukatlık ücreti, harçlar, bilirkişi ücreti vb. giderler) tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca ilk toplantıya katılmayan bu taraf lehine avukatlık vekalet ücretine de hükmedilmez.

Arabuluculukta hak ve zamanaşımı süreleri işler mi?

Dava şartı arabuluculukta Başvurucunun arabuluculuk bürosuna müracaat tarihten son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar zamanaşımı ve hak düşürücü süreler işlemez. Son tutanakla beraber davacı davasının tabi olduğu zamanaşımı süresi içerisinde davasını açmalıdır. İşe iade davalarında ise son tutanağı alan davacı 2 haftalık süre içerisinde davayı açmak zorundadır. 

İhtiyari arabuluculukta ise tüm tarafların arabuluculuk yapılmasını kabul ettiklerini bir tutanağa bağlamalarından, son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar zamanaşımı ve hak düşürücü süreler işlemez.

TARAFLARDAN BİRİ ANLAŞMAYA UYMAZSA NE OLUR?
Arabuluculuk anlaşması mahkeme ilamı niteliğindedir ve tarafları bağlar. Arabuluculuk anlaşması imzalandıktan sonra isteyen taraf mahkemeye başvurarak anlaşma belgesine “icra edilebilirlik şerhi” alabilir. Anlaşma Belgesine uyulmaması halinde icra edilebilirlik şerhi alan taraf, bu belge ile ilamlı icra takibi başlatabilir.

Arabuluculuk Anlaşmasına İcra Edilebilirlik Şerhi Nasıl Alınır?

Başvurucu, başvurucu vekili, karşı taraf, karşı taraf vekili  ve arabulucu tarafından imzalanmış ANLAŞMA BELGESİ doğrudan icraya konulabilir niteliktedir. Ancak taraf ve ya vekillerin birinin imzası olmadığında Anlaşma Belgesinin icraya konu edilebilmesi için yetkili Sulh Hukuk Mahkemesinden icra edilebilirlik şerhi alınması gerekmektedir. Anlaşma Belgesine icra edilebilirlik şerhi alınması gerektiğinde yetkili ve görevli mahkeme arabulucunun görev yeri Sulh Hukuk Mahkemesidir.  Bu konuda detaylı bilgiyi içerir makalemize buradan ulaşabilirsiniz.

Arabuluculuk ücreti ne kadardır? Arabuluculuk ücretini Kim öder?

Arabuluculuk sonucunda tarafların anlaşmaya varması halinde anlaşılan rakamın belli bir tutara kadar olan kısmının %6’sını aksi kararlaştırılmadıkça taraflarda eşit olarak ödenir. Bunun aksi kararlaştırılıp ücreti tek tarafın ödemesi de mümkündür. Görüşmeler sonunda anlaşılamazsa arabuluculuk tarifesinde yer alan saat ücreti de aynı şekilde taraflarca ödenir. 

Dava şartı arabuluculuk sonucunda taraflar anlaşırlarsa anlaşılan rakamın belli bir tutara kadar olan kısmının %6’sını aksi kararlaştırılmadıkça taraflarda eşit olarak ödenir. Tarafların anlaşamamaları halinde ilk 2 saatlik ücret Bakanlıkça ödenecek olup bu saati aşan kısmın ücreti yine aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit olarak ödenecektir.

Arabuluculuk süreçleri ile aklınıza takılan tüm soruları bize ulaşarak danışabilirsiniz. Online Başvuru Formu için tıklayınız.