Arabuluculuk Nedir?

Arabuluculuk kurumu ülkemizde 2012 yılında yürürlüğe giren Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile uygulama alanı bulmuştur.

Arabuluculuk görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getiren, onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlamak için aralarında iletişim sürecinin kurulmasını gerçekleştiren, tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması hâlinde çözüm önerisi de getirebilen, uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin katılımıyla ve ihtiyarî olarak yürütülen uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği her türlü hukuki uyuşmazlığın çözümü için arabuluculuk yoluna başvurulabilir.

Arabuluculuğun temel tanımı bu olmakla birlikte; arabuluculuk sürecinin sağlıklı yürütülmesi için gerekli birtakım ilkeler mevcuttur. Bunlara kısaca değinmek gerekirse;

İradi Olma ve Eşitlik

Arabuluculuğun temel ilkelerinden biri iradi olmasıdır. Bu kapsamda taraflar, arabulucuya başvurmak, süreci devam ettirmek, sonuçlandırmak veya bu süreçten vazgeçmek konusunda serbesttirler. Bu durumun istisnaları ise işçi-işveren uyuşmazlıkları, ticari uyuşmazlıklar ve tüketici hukuku uyuşmazlıklarıdır. Bu istisnai hallerde taraflar için dava açılmadan arabuluculuk yoluna başvurma zorunluluğu vardır. Ancak bu halde dahi taraflar süreci devam ettirmek, uyuşmazlığın çözümü, süreci sona erdirmek gibi pek çok konuda irade serbestisine sahiptir.

Arabuluculuk sürecinin iradi olmasının en önemli sonucu, kararın taraflarca irade serbestisi içerisinde kendileri tarafından verilmesidir. Yargılamanın aksine, taraflar adına karar veren ve bu kararın icrası için zorlayan bir karar verici bulunmamaktadır. Dolayısıyla uyuşmazlık, taraflarca kesin olarak sona erdirilmekte, uzun süreli ve tarafların menfaatine sonuçlar elde edilmektedir.

Taraflar gerek arabulucuya başvururken gerekse tüm süreç boyunca eşit haklara sahiptirler. Süreç boyunca taraflar teorik olarak değil gerçekten eşit hissederler. Arabulucunun bu ilke kapsamında sorumluluğu bulunmaktadır. Şöyle ki, arabulucu, müzakereler esnasında taraflara eşit söz hakkı vermeli, tüm tarafların eşit şekilde kendisini ifade etme, uyuşmazlığın çözümü için fikir beyan etme hakkı gözetilmelidir.

Arabuluculuk sürecindeki eşitlik ilkesi, mutlak bir eşitlik olarak yorumlanmamalı, sürecin taraflar için eşitliği hissederek sağlıklı şekilde yürütülmesi olarak anlaşılmalıdır.

Gizlilik

Arabuluculuk açısından en hassas ilke gizlilik ilkesidir. Gizlilik, arabuluculuğu mahkeme yargısından ayıran en önemli özelliktir.

Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça arabulucu, arabuluculuk faaliyeti çerçevesinde kendisine sunulan veya diğer bir şekilde elde ettiği bilgi ve belgeler ile diğer kayıtları gizli tutmakla yükümlüdür. Aksi kararlaştırılmadıkça taraflar ve görüşmelere katılan diğer kişiler de bu konudaki gizliliğe uymak zorundadırlar.

Böylelikle, uyuşmazlık konusu olay emsal teşkil etmemekte, üçüncü kişiler tarafından bilinmemektedir. Bu durum gerek şahıslar gerekse şirketler nezdinde büyük önem taşımaktadır.

Arabuluculuk sürecinde kullanılan bilgi ve belgeler, tarafların talep ve teklifleri gibi bilgiler yargılama aşamasında delil olarak kullanılamaz.

Gizlilik ilkesi, tarafların uyuşmazlık konusunu daha rahat müzakere etmelerini, sağlıklı bir sonuca ulaşabilmelerini sağlamaktadır. Gizlilik ilkesi ile uyuşmazlık üçüncü kişiler tarafından öğrenilmeden taraflar arasında çözüme kavuşmaktadır. Bu durum, dava yoluna başvurulacak olsa itibar ve güven kaybı gibi sonuçlar doğmasına engel olmaktadır.

Gizlilik ilkesi gerek taraflar gerekse arabulucu açısından geçerlidir. Bu ilkenin ihlali halinde, bu yüküme aykırı hareket ederek bir kişinin korunan hukuki menfaatinin zarar görmesine neden olan kişi 6 aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Özetlemek gerekirse; Arabuluculuk yoluna tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri her türlü hukuki uyuşmazlık için başvurulabilir. Taraflar sürece katılmak ve devam ettirmek konusunda irade serbestisine sahip oldukları gibi tüm süreç boyunca eşittirler. Arabuluculuğun gizlilik ilkesi gereğince de; herhangi bir üçüncü kişi bilgi sahibi olmaksızın uyuşmazlıklar çözümlenmektedir.

Arabuluculuk sürecinde yargılamanın aksine; taraflar arasındaki uyuşmazlığın çözümü için karar veren bir merci bulunmamaktadır. Taraflar kendi çözümünü kendilerini belirler. Dolayısıyla arabuluculuk yöntemi ile taraflar kalıcı ve menfaatlerine uygun alternatif çözüm yollarına ulaşma imkanı bulabilirler.

Detay Arabuluculuk Merkezi